Coronavirus: informatiemateriaal voor de fysiotherapeut

Op deze pagina ontsluiten wij informatiemateriaal voor de fysiotherapeut in relatie tot patiënten met het COVID-19 / Coronavirus. Het informatiemateriaal wordt up-to-date gehouden op basis van nieuwe ontwikkelingen, inzichten of ervaringen.

Hieronder staan tabellen. Tabel 1 geeft aanbevelingen voor de fysiotherapeutische zorg in het ziekenhuis, tabel 2 voor de zorg buiten het ziekenhuis. De tweede kolom geeft de thema’s aan waar de aanbevelingen over gaan.

Door in de tabellen te klikken op de link in de eerste kolom word je doorgestuurd naar een korte samenvatting en totstandkoming op deze pagina, vandaar uit kun je verder navigeren naar de externe link. Wil je direct naar de externe link?  Klik dan op de gewenste informatie in de laatste kolom.

Tabel 1

 Tabel 2

In onderstaande tabellen staan documenten van andere initiatieven waar het KNGF bij betrokken is geweest of die worden onderschreven door het KNGF. Deze beschrijven meer specifieke onderdelen, specifieke patiënten groepen, organisatie van fysiotherapeutische zorg of de plaats van fysiotherapie in de bredere zorgorganisatie.

Ziekenhuisfase

Na ziekenhuisontslag of thuisdoorgemaakte COVID-19

Ziekenhuisfase

Onderstaand informatiemateriaal geeft aanbevelingen voor het fysiotherapeutisch handelen bij patiënten met COVID-19 tijdens ziekenhuisopname.

Het betreft aanbevelingen voor ziekenhuisfysiotherapeuten voor fysiotherapie bij patiënten opgenomen op de IC en patiënten na/zonder IC-opname. Deze aanbevelingen zijn tot stand gekomen vanuit het Radboudumc in samenwerking met meer dan 20 Nederlandse ziekenhuizen, KNGF, NVZF, VHVL en Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. In Physical Therapy is op 18 juni een artikel gepubliceerd gebaseerd op deze aanbevelingen.

• Document: Aanbevelingen fysiotherapeutisch handelen bij patienten met COVID-19 in de ziekenhuisfase v3.0
• Article Physical Therapy (English, 18 June 2020)
• Factsheet: Aanbevelingen fysiotherapeutisch handelen bij COVID-19
• Presentatie: Ziekenhuisfysiotherapie bij COVID-19
• Patiëntinstructies en oefeningen op video
• Patiëntinstructies en oefeningen op papier
• Recommendations for Hospital-Based Physical Therapists Managing Patients With COVID-19

Onderstaand informatiemateriaal geeft aanbevelingen voor de organisatie van fysiotherapeutische zorg van COVID-19 patiënten in de acute ziekenhuisomgeving.

Het bevat aanbevelingen voor de planning en voorbereiding van het fysiotherapie personeel, een screeningstool voor het bepalen van de behoefte aan fysiotherapie, aanbevelingen voor de selectie van fysiotherapeutische behandelingen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Deze aanbevelingen zijn ontwikkeld door een internationaal team van deskundige onderzoekers en clinici op de intensive care en acute cardiorespiratoire aandoeningen. De aanbevelingen zijn uitsluitend bedoeld voor gebruik bij volwassenen. Vele internationale fysiotherapie organisaties ondersteunen dit document, waaronder WCPT en het KNGF. Het document moet gezien worden als aanvulling op de Nederlandse aanbevelingen.

• Document: Recommendations Physiotherapy Management in acute hospital setting [Engels]
• Document: Aanbevelingen fysiotherapie management in acute ziekenhuisomgeving [Nederlandse versie]

Onderstaand Evidence statement bevat aanbevelingen voor het diagnostisch en therapeutisch proces van fysiotherapie op de Intensive Care met betrekking tot de veiligheid, interventies en het gebruik van klinimetrie binnen de International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF).

Het beschrijft het gebruik van veiligheidscriteria voor het mobiliseren en het activeren, het gebruik van parameters voor het monitoren van de belastbaarheid en veiligheid voorafgaand aan en tijdens de fysiotherapeutische behandeling, de keuze van fysiotherapeutische interventies, de opbouw van intensiteit van de fysiotherapeutische behandeling en het gebruik van klinimetrie. Het is niet specifiek gericht op COVID-19 patiënten en is vooral informerend en ondersteunend.

• Evidence statement: ‘Fysiotherapie bij IC-patiënten’ (Sommers et al., 2015)

CO-FIT bevat aanbevelingen voor het behoud van korte en lange termijn fysieke/mentale gezondheid en inzetbaarheid van zorgprofessionals blootgesteld aan COVID-19 crisis werkomstandigheden

Door middel van een systematische review identificeerden en analyseerden twaalf onderzoekers van Verplegingswetenschap, THINC. The Healthcare Innovation Center en het Hogeschool Utrecht Lectoraat Chronisch Zieken de wetenschappelijke literatuur over de mentale en fysieke gezondheid van zorgprofessionals bij vergelijkbare virusuitbraken. Deze kennis vulden zij aan met kwalitatieve interviews met experts. Vervolgens hebben zij dit alles verwerkt in praktische en eenvoudig te implementeren aanbevelingen.

• Document: CO-FIT

Na ontslag uit het ziekenhuis 

Het KNGF-Standpunt Fysiotherapie bij patiënten met COVID-19 bevat aanbevelingen voor fysiotherapie bij patiënten na ontslag uit het ziekenhuis of patiënten die hersteld zijn in de thuissituatie

Het doel van dit standpunt is om een kader te geven aan de inhoud van de revalidatie na het doormaken van COVID-19.

De aanbevelingen zijn gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten en klinische ervaring en zijn opgesteld door een werkgroep bestaande uit hoogleraren, beroepsinhoudelijke verenigingen (VHVL / NVRF / NVZF / NVFG / NFP) en experts uit het veld

• Document: KNGF standpunt Fysiotherapie bij COVID-19 - Aanbevelingen voor de eerstelijn

• Informatie voor patiënten op www.defysiotherapeut.com

Informatie over tijdelijke aanspraak en indicaties voor eerstelijns paramedische herstelzorg bij COVID-19

Op basis van een tijdelijke aanspraak kunnen patiënten gebruikmaken van herstelzorg vanuit de basisverzekering. Voorwaarden hiervoor zijn een verwijzing van een medisch specialist of huisarts en deelname aan wetenschappelijk onderzoek.

In de factsheet worden de indicaties voor fysio- of oefentherapie, logopedie, dietetiek en ergotherapie uit de kwaliteitstandaarden van de verschillende disciplines overzichtelijk weergegeven. 

Deze factsheet is opgesteld door KNGF, VvOCM,NVD, EN en NVLF. Wijzigingen in v1.1 betreffen wijzigingen in de aanspraak ergotherapie en tekstuele aanpassingen.

• Factsheet indicaties v1.1
• Informatie over de tijdelijke aanspraak

De handreiking voor de zorg beschrijft op hoofdlijnen waaruit de diagnostiek, behandeling en begeleiding van mensen met COVID-19 Associated syndrome (CAS) kan bestaan.

De acute zorg die ziekenhuizen op de IC’s en de verpleegafdelingen aan mensen met COVID-19 leveren, alsmede de post-COVID-19 (na)zorg in de eerste weken na een opname worden in dit document niet behandeld. De focus in deze handreiking ligt op de te verwachten langduriger c.q. blijvende zorg die mensen met long- en andere restschade behoeven nadat zij COVID-19 hebben doorgemaakt.

Deze handreiking is een actueel document en draagt daarmee bij aan een continue verbetering van zorg. 

De handreiking CAS is in opdracht van ZonMw opgesteld door een daartoe door de Long Alliantie Nederland (LAN) ingestelde werkgroep. Namens het KNGF maakt prof. dr. Spruit onderdeel uit van de werkgroep. 

• Handreiking

Het REACH project is gericht op Post-Intensive Care zorg. 

Belangrijk hierbij te melden is, dat deze informatie de fysiotherapeut kan ondersteunen in het begrijpen van beperkingen waar post-IC-patiënten mee te maken kunnen krijgen. Deze informatie is niet specifiek gebaseerd op COVID-19 patiënten. De verwachting is dat herstellende COVID-19 patiënten meer respiratoire klachten zullen ervaren dan andere IC-patiënten. Daarnaast behoeft de onzekerheid over de besmettelijkheid na ontslag ook zeker de aandacht.

• Toolkit: Post-Intensive Care zorg (REACH) 

Onderstaand blog van de European Respiratory Society (ERS) bevat aanbevelingen voor de fysiotherapeutische behandeling van COVID-19 patiënten in de 1e en 3e lijn na ontslag uit het ziekenhuis.

De aanbevelingen richten zich op de inhoud van de fysiotherapeutische behandeling en op het voorkomen van virustransmissie. Dit artikel is tot stand gekomen vanuit een internationaal initiatief van hoogleraren onder voorzitterschap van prof. dr. Spruit. De Nederlandse vertaling is verzorgd door het KNGF. Het stuk wordt ondersteund vanuit het KNGF en de VHVL. 

• Document: COVID-19 and Rehabilitation [Engels]
• Document: COVID-19 and Rehabilitation [Nederlandse vertaling]

Leidraad Nazorg voor IC-patiënten met COVID-19 beschrijft de organisatie van (na)zorg van patiënten met COVID-19 na ontslag uit het ziekenhuis. 

De leidraad is multidisciplinair ontwikkeld op initiatief van de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Het KNGF werd in de werkgroep vertegenwoordigd door dr. Marike van der Schaaf. Ook Anne-Loes van der Valk las kritisch mee.

Het geeft aanbevelingen voor de nazorg, waarin fysiotherapeuten een belangrijke rol hebben. Dit geldt voor de behandeling van patiënten die naar huis gaan en voor patiënten die naar een instelling of revalidatiecentrum gaan. Het stuk wordt ondersteund door het KNGF

• Leidraad: Nazorg voor IC-patiënten met COVID-19

De leidraad Nazorg voor patienten met COVID-19 beschrijft de organisatie van zorg.

De leidraad is multidisciplinair ontwikkeld op initiatief van de Federatie Medisch Specialisten (FMS).

In de leidraad zijn adviezen opgenomen over:

• de nazorg voor COVID-19 (verdachte) patiënten behandeld in eerste lijn (zie ook de paragraaf ‘COVID-19 (verdachte) patiënten behandeld in de eerste lijn’); en

• de nazorg voor patiënten met COVID-19 die opgenomen zijn geweest in een ziekenhuis.

De nazorg voor patiënten die opgenomen zijn (geweest) in een verpleeghuis of GGZ-instellingen wordt niet afzonderlijk besproken; er kan uiteraard wel gebruik worden gemaakt van de adviezen die in deze leidraad worden gegeven.

Deze leidraad richt zich niet op:

• de nazorg voor patiënten met een IC-episode in hun ziektebeloop; hiervoor wordt verwezen naar de Leidraad Nazorg voor IC-patiënten met COVID-19

• de terminale zorg voor patiënten met COVID-19.

Directe link naar de leidraad:

• Leidraad nazorg voor patienten met COVID-19

Vanuit de Hoogstraat Revalidatie is een behandelprogramma opgesteld voor post-IC COVID-19 patiënten.

Dit programma richt zich specifiek op de multidisciplinaire behandeling in de derde lijn, zowel tijdens als na COVID-19. Dit is gericht op medisch specialistische revalidatie.

• Document: Het behandelprogramma revalidatie 'COVID-19 Post IC'

In het behandeladvies Post-COVID-19 (geriatrische) revalidatie worden adviezen gegeven voor de behandeling in de (geriatrische) revalidatie.;

Dit advies is tot stand gekomen op initiatief van de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde (Verenso) en in samenwerking met relevante beroepsgroepen. 

De adviezen zijn in eerste instantie gebaseerd op de principes van longrevalidatie zoals vertaald in het Behandelprogramma geriatrische COPD revalidatie en het behandelprogramma COVID-19 Post IC van revalidatiecentrum de Hoogstraat.

De update (v2.0, 19 mei 2020) van het behandeladvies is gebaseerd op ervaringen en feedback van professionals uit de praktijk en wetenschap. 

• Document behandeladvies Post-COVID-19 (Geriatrische) Revalidatie