Axiale spondyloartritis met ernstige functionele beperkingen
Addendum bij ‘Aanbevelingen fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis’ (NHPR).
De KNGF-handreiking ‘Axiale Spondyloartritis met ernstige functionele beperkingen’ is een leidraad voor de fysiotherapeut bij de indicatiestelling en de behandeling van patiënten met ernstige functionele beperkingen door Axiale Spondyloartritis (axSpA). Er staat in beschreven hoe fysiotherapeuten de indicatiestellingen dienen uit te voeren (module B.1), de oefentherapie moeten vormgeven (module C.1) en de behandeling kunnen monitoren en evalueren (module C.2).
De handreiking richt zich enkel op volwassen (≥ 18 jaar) patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen die langdurige gepersonaliseerde oefentherapie onder supervisie van een fysio- of oefentherapeut nodig hebben én dient als basis voor het scholingsaanbod wat gevolgd kan worden om patiënten met ernstige functionele beperkingen door axSpA te mogen behandelen vanuit de basisverzekering.
Bekijk ook:
A.1 Achtergrond
Aandoening en indicatiegebied
Axiale spondyloartritis (axSpA)1 is een chronische inflammatoire aandoening van vooral het bewegingsapparaat gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten van met name het bekken (sacro-iliacale gewrichten) en de wervelkolom. De belangrijkste symptomen hierbij zijn: chronische pijn en stijfheid van de rug.
Andere musculoskeletale manifestaties van axSpA zijn perifere artritis, enthesitis (een ontsteking op de plaats waar een of meer pezen aan het bot vastzitten, o.a. achillespees en fascie plantaris) en dactylitis (ontstekingen van gehele vinger of teen, ook wel worstteen of -vinger genoemd) (Dougados & Baeten, 2011; van der Heijde et al., 2017). AxSpA is geassocieerd met de huidziekte psoriasis, ontstekingsziekten van de darm, zoals ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, en ontsteking van het oog (uveitis anterior, een vrij acuut ontstaan pijnlijk lichtschuw rood oog). Deze aandoeningen hebben een familiair voorkomen; dit betekent dat ze binnen bepaalde families vaker voorkomen.
AxSpA heeft een aanzienlijke impact op de kwaliteit van leven. Symptomen, waaronder chronische pijn, vermoeidheid, slaapproblemen, depressie en angstklachten en seksueel disfunctioneren, kunnen de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven negatief beïnvloeden en werk, vrije tijd en dagelijkse activiteiten beperken (Strand & Singh, 2017).
- Voorheen werd de naam ‘ziekte van Bechterew’ veel gebruikt. Echter sinds 2009 wordt axiale spondylartritis (axSpA) gebruikt, onderverdeeld in twee subtypes. Radiografische (r-)axSpA (vroeger de ziekte van Bechterew), waarbij op de röntgenfoto’s van het bekken afwijkingen zichtbaar zijn als gevolg van de ontsteking van de SI-gewrichten. Het andere subtype is non-radiografische (nr-)axSpA, waarbij deze schade nog niet zichtbaar is en de actuele ontsteking van de SI-gewrichten wel kan worden aangetoond middels MRI-scan van het bekken. Andere medische termen die voorheen gebruikt werden, zijn: ankyloserende spondylitis (AS), spondylitis ankylopoetica, spondylartropathie(ën). De afgelopen tien jaar is de benaming ‘axiale spondyloartritis’ echter steeds gangbaarder geworden.
Gebruikelijke behandeling
AxSpA is (nog) niet te genezen. De optimale behandeling voor mensen met axSpA bestaat uit een combinatie van medicamenteuze (ontstekingsremmende pijnstillers en anti-reumatische therapie) en niet-medicamenteuze therapieën (zoals voorlichting en oefentherapie). Zeldzaam zijn chirurgische ingrepen aan de wervelkolom en/of gewrichten. Een van de belangrijkste componenten van de niet-medicamenteuze behandeling is de oefentherapie (Ramiro et al., 2023; Van Weely et al., 2019)
Oefentherapie
Oefentherapie wordt, in meerdere (inter)nationale richtlijnen voor de behandeling van axSpA als behandelmodaliteit ter overweging aangeboden (Nederlands Huisartsen Genootschap, 2017; Nederlandse Vereniging Reumatologie (NVR), 2025; Ramiro et al., 2023).
De fysio- of oefentherapeutische behandeling is gedetailleerd beschreven en onderbouwd in de ‘Aanbevelingen Fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis (opent in nieuw tabblad)’ van de Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR), waarbij oefentherapie en educatie (over het dagelijks functioneren) de belangrijkste elementen zijn (Van Weely et al., 2019). Onder oefentherapie, gegeven door een fysio- of oefentherapeut, wordt actieve oefentherapie verstaan gericht op het verbeteren of behouden van het voor een patiënt optimale niveau van activiteiten en participatie en een gezonde leefstijl.
Om dit doel te bereiken bestaat de behandeling uit oefeningen die gericht zijn op het verbeteren of behouden van het cardiopulmonaal uithoudingsvermogen, de spierkracht, lenigheid en gewrichtsmobiliteit (met speciale aandacht voor de wervelkolom en voor de thoracale ademexcursies ten behoeve van de ademhaling) en/of functionele training (bv. specifieke dagelijkse activiteiten), balans/coördinatie, ontspanning en het bevorderen van algehele lichamelijke activiteit. Passieve fysiotechnische applicaties, massage en taping dragen niet bij aan het behalen van de fysiotherapeutische doelstellingen en worden niet aangeraden in de behandeling.
De opbouw en dosering van de oefeningen worden onder andere aangepast aan de ziekteactiviteit, gewrichtsschade/ankylosering en eventuele comorbiditeit, volgens daarvoor ontwikkelde protocollen. Patiënteneducatie bestaat uit voorlichting, counseling en praktische ondersteuning en is gericht op het verkrijgen of behouden van effectief zelfmanagement.
In het document ‘Aanbevelingen Fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis (opent in nieuw tabblad)’ van de Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR), worden, afhankelijk van de zorgvraag en de noodzaak van begeleiding, vier mogelijke indicaties met bijbehorende behandeltrajecten geschetst:
- a. Individueel advies waarin informatie wordt gegeven over optimaal beweeggedrag gericht op het voorkomen/beperken van een achteruitgang in het functioneren;
- b. Kortdurende gesuperviseerde individuele begeleiding bestaande uit voorlichting, advisering en instructie inclusief een beweegplan;
- c. Kortdurende intermitterende gesuperviseerde (groeps-)oefentherapie in combinatie met voorlichting, advisering, instructie en zelfmanagementondersteuning inclusief een beweegplan;
- d. Langdurige (≥ 52 weken) gepersonaliseerde, gesuperviseerde oefentherapie in combinatie met voorlichting, advisering en instructie en zelfmanagementondersteuning inclusief een beweegplan.
Indien de behandeling door de reumatoloog, de reumaverpleegkundige/verpleegkundig specialist, physician assistant (PA), de fysio- of oefentherapeut of andere individuele zorgverleners onvoldoende effectief blijkt (de gestelde behandeldoelen, zie module C.2, worden niet bereikt), is voor sommige mensen met axSpA een multidisciplinaire teambehandeling in een ziekenhuis of revalidatiecentrum noodzakelijk.
Langdurige gepersonaliseerde gesuperviseerde oefentherapie (≥ 52 weken)
Deze handreiking is aanvullend geschreven op het document. Deze handreiking is aanvullend geschreven op het document ‘Aanbevelingen Fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis’ van de Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR) en richt zich enkel als verdieping op indicatie d). Deze handreiking richt zich enkel op volwassen (≥ 18 jaar) patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen, die langdurige oefentherapie onder supervisie van een fysio- of oefentherapeut nodig hebben (zie module B.1 voor indicatiestelling). Zij kunnen met kortdurende fysio- of oefentherapie (Aanbevelingen Fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis’ van de Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR) en richt zich enkel als verdieping op indicatie d).
Deze handreiking richt zich enkel op volwassen (≥ 18 jaar) patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen, die langdurige oefentherapie onder supervisie van een fysio- of oefentherapeut nodig hebben (zie module B.1 voor indicatiestelling). Zij kunnen met kortdurende fysio- of oefentherapie (< 12 weken) geen adequaat niveau behalen van zelfstandig functioneren om basale ADL-dagelijkse activiteiten uit te kunnen voeren.
De interventie in deze handreiking betreft langdurige gepersonaliseerde oefentherapie (≥ 52 weken) (indicatie d) onder supervisie van een fysiotherapeut of oefentherapeut in eerstelijnspraktijken, toegevoegd aan de gebruikelijke zorg. Zie module C.1 voor een uitgebreide beschrijving van deze interventie.
Brazier, J. E., Harper, R., Jones, N. M., O’Cathain, A., Thomas, K. J., Usherwood, T., & Westlake, L. (1992). Validating the SF-36 health survey questionnaire: new outcome measure for primary care. Bmj, 305(6846), 160-164. https://doi.org/10.1136/bmj.305.6846.160
Dougados, M., & Baeten, D. (2011). Spondyloarthritis. Lancet, 377(9783), 2127-2137. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(11)60071-8
Feng, Y., Devlin, N., & Herdman, M. (2015). Assessing the health of the general population in England: how do the three- and five-level versions of EQ-5D compare? Health Qual Life Outcomes, 13, 171. https://doi.org/10.1186/s12955-015-0356-8
Herdman, M., Gudex, C., Lloyd, A., Janssen, M., Kind, P., Parkin, D., Bonsel, G., & Badia, X. (2011). Development and preliminary testing of the new five-level version of EQ-5D (EQ-5D-5L). Qual Life Res, 20(10), 1727-1736. https://doi.org/10.1007/s11136-011-9903-x
Higgins, J. P. T., & Green, S. (2011, March 2011). Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. The Cochrane Collaboration. www.cochrane-handbook.org
Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie. (2024). KNGF-richtlijnenmethodiek. Ontwikkeling en implementatie van KNGF-richtlijnen. Versie 4. https://www.kennisplatformfysiotherapie.nl/app/uploads/sites/2/2024/10/KNGF-Richtlijnenmethodiek-2024.pdf
Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie, Mutsaers, J. H. A. M., Ruitenbeek, T. H., Schmitt, M. A., Veenhof, C., & Driehuis, F. (2021). KNGF Beroepsprofiel Fysiotherapeut. Over het vakgebied en rollen en competenties van de fysiotherapeut. Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF). https://www.kngf.nl/article/vak-en-kwaliteit/beroepscode/beroepsprofiel-fysiotherapeut
Mutsaers, J. H. A. M., Ruitenbeek, T. H., Schmitt, M. A., Veenhof, C., & Driehuis, F. (2021). KNGF Beroepsprofiel Fysiotherapeut. Over het vakgebied en rollen en competenties van de fysiotherapeut. Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF) https://www.kngf.nl/binaries/content/assets/kngf/onbeveiligd/vak-en-kwaliteit/beroepsprofiel/kngf_beroepsprofiel-fysiotherapeut_2021.pdf
Nederlands Huisartsen Genootschap. (2017). Aspecifieke lagerugpijn. https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/aspecifieke-lagerugpijn
Nederlandse Vereniging Reumatologie (NVR). (2025). Behandeling van axiale spondyloartritis.
Ramiro, S., Nikiphorou, E., Sepriano, A., Ortolan, A., Webers, C., Baraliakos, X., Landewé, R. B. M., Van den Bosch, F. E., Boteva, B., Bremander, A., Carron, P., Ciurea, A., van Gaalen, F. A., Géher, P., Gensler, L., Hermann, J., de Hooge, M., Husakova, M., Kiltz, U.,…van der Heijde, D. (2023). ASAS-EULAR recommendations for the management of axial spondyloarthritis: 2022 update. Ann Rheum Dis, 82(1), 19-34. https://doi.org/10.1136/ard-2022-223296
Strand, V., & Singh, J. A. (2017). Patient Burden of Axial Spondyloarthritis. J Clin Rheumatol, 23(7), 383-391. https://doi.org/10.1097/rhu.0000000000000589
van der Heijde, D., Dougados, M., Landewé, R., Sieper, J., Maksymowych, W. P., Rudwaleit, M., Van den Bosch, F., Braun, J., Mease, P. J., Kivitz, A. J., Walsh, J., Davies, O., Bauer, L., Hoepken, B., Peterson, L., & Deodhar, A. (2017). Sustained efficacy, safety and patient-reported outcomes of certolizumab pegol in axial spondyloarthritis: 4-year outcomes from RAPID-axSpA. Rheumatology (Oxford), 56(9), 1498-1509. https://doi.org/10.1093/rheumatology/kex174
Van Weely, S. F. E., Van der Giesen, F. J., Van Gaalen, F. A., Van der Horst-Bruinsma, I. E., Ramiro, S., Weel, A. E. A. M., Lopuhaä, N., & Vliet Vlieland, T. P. M. (2019). Aanbevelingen fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis. https://reumanetnl.nl/wp-content/uploads/2019/06/Aanbevelingen-Fysiotherapie-bij-mensen-met-AxialeSpondyloartritus.pdf
van Wissen, M. A. T., van den Ende, C. H. M., Gademan, M. G. J., Teuwen, M. M. H., Peter, W. F., Mahler, E. A. M., van Schaardenburg, D., van Gaalen, F. A., Spoorenberg, A., van den Hout, W. B., van Tubergen, A. M., Vliet Vlieland, T. P. M., & van Weely, S. F. E. (2024). One-year effectiveness of long-term exercise therapy in people with axial spondyloarthritis and severe functional limitations. Rheumatology (Oxford). https://doi.org/10.1093/rheumatology/keae323
Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck, Post, M. H. T., & Buis, G. (2019). Beroepsprofiel Oefentherapeut. Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM). https://vvocm.nl/Kwaliteit/Richtlijnen-en-protocollen
Ware, J. E., Jr., & Sherbourne, C. D. (1992). The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care, 30(6), 473-483.
Zorginstituut Nederland. (2024). Advies Langdurige gepersonaliseerde gesuperviseerde actieve oefentherapie bij axiale spondyloartritis (axSpA) met ernstige functionele beperkingen. Diemen Retrieved from https://www.zorginstituutnederland.nl/publicaties/adviezen/2024/05/14/pakketadvies-langdurige-persoonsgerichte-actieve-oefentherapie-bij-axspa
Zuyd Hogeschool. Meetinstrumenten in de zorg. 6-Minute Walk Test / Zes Minuten Wandeltest (6MWT). https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/6-minute-walk-test-zes-minuten-wandeltest/
Zuyd Hogeschool. Meetinstrumenten in de zorg. 36-Item Short Form Health Survey (SF-36 / MOS SF-36 / RAND-36). https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/36-item-short-form-health-survey/
Zuyd Hogeschool. Meetinstrumenten in de zorg. EuroQol 5D (EQ-5D). https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/euroqol-5d/
Zuyd Hogeschool. Meetinstrumenten in de zorg. Patient Reported Outcomes Measurement Information System (PROMIS). https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/patient-reported-outcomes-measurement-information-system/
Zuyd Hogeschool. Meetinstrumenten in de zorg. Patiënt Specifieke Klachten (PSK),. https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/patient-specifieke-klachten/
Initiatiefnemers
De ontwikkeling van de handreiking is geïnitieerd door het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), waarbij wordt samengewerkt met de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvO).
Aanleiding van de KNGF-handreiking
De fysio- of oefentherapeut begeleidt de patiënt bij het proces van het voorkomen of verminderen van en/of het leren omgaan met beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven en maatschappelijke participatie ten gevolge van axSpA. De belangrijkste middelen om dit doel te bereiken, zijn het geven van voorlichting en advies, en oefentherapie.
In 2024 is de ‘Longstanding Exercise Therapy in Patients with Axial SpondyloArthritis (L-EXSPA)’ naar de effecten van langdurige gepersonaliseerde gesuperviseerde oefentherapie gepubliceerd (Van Wissen et al., 2024). Het betreft een multicenter gerandomiseerd vergelijkend onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van langdurige gepersonaliseerde gesuperviseerde oefentherapie vergeleken met gebruikelijke zorg.
Het Zorginstituut Nederland heeft op basis van het beschikbare wetenschappelijke bewijs uit de L-EXSPA-studie geconcludeerd dat bij patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen, langdurige gesuperviseerde oefentherapie resulteert in klinisch relevante effecten op de cruciale uitkomstmaten fysiek functioneren en fysieke kwaliteit van leven en geen (belangrijke) bijwerkingen geeft.
Daarmee concludeert het zorginstituut tevens dat langdurige gepersonaliseerde oefentherapie (≥ 52 weken) onder supervisie van een fysio- of oefentherapeut beschouwd kan worden als effectieve behandeling bij volwassen patiënten (≥ 18 jaar) met axSpA met ernstige functionele beperkingen in het dagelijks leven. Deze interventie voldoet bij de genoemde indicatie daarom aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’.
Naar aanleiding van dit onderzoek wordt de minister geadviseerd om, gelet op de weging van de vier pakketcriteria (de ‘stand van de wetenschap en praktijk’, kosteneffectiviteit, noodzakelijkheid en uitvoerbaarheid), langdurige gepersonaliseerde gesuperviseerde oefentherapie bij deze indicatie op te nemen in de basisverzekering. Een voorwaarde hiervoor is dat de behandeling wordt opgenomen in een volgende update van het reeds bestaande aanbevelingendocument (opent in nieuw tabblad) van de beroepsgroepen (Van Weely et al., 2019). Deze handreiking kan als een aanvulling op het reeds bestaande aanbevelingendocument worden gelezen.
Doel van de KNGF-handreiking
Patiëntengroep
Deze handreiking beschrijft de behandeling van volwassen (≥ 18 jaar) patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen.
Beoogde gebruikers van de handreiking
Deze handreiking is primair gericht op fysio- en oefentherapeuten die de hiervoor gedefinieerde patiëntengroep behandelen en begeleiden, ongeacht de setting (eerstelijnspraktijk, een ziekenhuis of een revalidatie-instelling; in een mono- of multidisciplinaire setting).
Deze beroepsgroepen worden beschreven in het ‘Beroepsprofiel Fysiotherapeut’ en het ‘Beroepsprofiel Oefentherapeut’ (Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie et al., 2021; Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck et al., 2019).
Overige gebruikers van de handreiking
De handreiking is ook relevant voor andere zorgverleners die betrokken zijn bij de begeleiding en behandeling van patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen, zoals huisartsen, reumatologen, bedrijfsartsen, revalidatieartsen, psychologen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, diëtisten en ergotherapeuten. Daarnaast is de richtlijn relevant voor patiënten, beleidsmakers en andere organisaties die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen.
Afbakening
Deze handreiking beschrijft de behandeling van volwassen patiënten met axSpA met ernstige functionele beperkingen. Aanbevelingen, geschreven voor de gehele patiëntengroep, staan beschreven in het document ‘Aanbevelingen Fysiotherapie bij mensen met axiale spondyloartritis (opent in nieuw tabblad)’ van de Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR) (Van Weely et al., 2019).
De specifieke uitgangsvragen die in deze handreiking zijn beantwoord, zijn per module weergegeven.
Betrokkenheid van belanghebbenden (auteurs)
Voor het ontwikkelen van de handreiking is in 2025 een projectgroep samengesteld, bestaande uit een multidisciplinaire werkgroep. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van alle primair betrokken professionals bij de zorg voor patiënten met AxSpa met ernstige functionele beperkingen. De werkgroep werd ondersteund in de ontwikkeling door richtlijnadviseurs vanuit het KNGF en de VvO.
Daarnaast werd de conceptrichtlijn, waarin alle modules zijn samengevoegd, ter commentaar verzonden naar fysio- en oefentherapeuten uit het werkveld en alle partijen die aan de ontwikkeling van de richtlijn bijgedragen hebben of die voorafgaand aan het traject aangegeven hebben betrokken te willen worden in de commentaarfase.
De rollen en taken van de belanghebbenden van de richtlijn worden beschreven in de KNGF-richtlijnenmethodiek (Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie, 2024).
Richtlijnadviseurs KNGF en VvO
| D. Conijn, MSc | Projectleider, richtlijnadviseur/ senior beleidsmedewerker, KNGF, Amersfoort |
| S. Hendriks, MSc | Richtlijnadviseur, beleidsmedewerker, VvO, Utrecht |
| S. Favier, MSc | Richtlijnadviseur, beleidsmedewerker, VvO, Utrecht |
KNGF = Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie; VvO = Verening van Oefentherapeuten
Werkgroep
| Prof. dr. P.J. van der Wees | Onafhankelijk voorzitter werkgroep, Nijmegen |
| Dr. M.G.J. Gademan | Inhoudsdeskundig wetenschapper, Leiden |
| Dr. S. van Weely | Inhoudsdeskundig wetenschapper, afgevaardigde NHPR, Utrecht |
| A. de Jong | Fysiotherapeut 1e lijn, afgevaardigde KNGF, Haarlem |
| J.H. Muijen-Drop MPT | Fysiotherapeut 1e lijn, afgevaardigde KNGF, Sprang-Capelle |
| D.A. Ueckert | Fysiotherapeut 2e lijn, afgevaardigde KNGF, Leiden |
| Dr. M.J. Nijkrake | Fysiotherapeut 2e lijn, afgevaardigde NVFG, Nijmegen |
| M. Esseboom | Oefentherapeut 1e lijn, afgevaardigde VvO, Waddinxveen |
| Dr. A. Spoorenberg | Reumatoloog te Universitair Medisch Centrum Groningen, afgevaardigde NVR |
| H.R. Alberda, MSc | Vertegenwoordiging patiëntenbelang, afgevaardigde ReumaNederland, Amsterdam |
KNGF = Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, NHPR= Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie, NVFG = Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie, NVR = Nederlandse Vereniging Reumatologie, VvO = Vereniging van Oefentherapeuten.
Commentaarfase
Partijen en personen die bij de commentaarfase betrokken waren, zijn:
- Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG);
- Nederlandse Vereniging voor Bedrijfs- en Arbeidsfysiotherapeuten (NVBF);
- Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT);
- Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG);
- Reuma Nederland;
- Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN);
- Studie Richtings Overleg Fysiotherapie (SROF);
- Zorginstituut Nederland;
- Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR);
- Nederlandse Vereniging Reumatologie (NVR).
Belangen
Voorafgaand aan en bij afsluiting van het project hebben alle leden van de projectgroep een belangenverklaring ingevuld. De belangenverklaringen zijn beoordeeld door de richtlijnadviseurs en indien nodig (bij een ‘conflict of interest’) werden gedurende het richtlijnproject maatregelen getroffen (bijvoorbeeld het niet participeren in het proces ‘van bewijs naar aanbeveling’ in de werk- of klankbordgroep) om (schijn van) oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling zo veel mogelijk te voorkomen, volgens de KNGF-richtlijnenmethodiek (Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie, 2024).
In de belangenverklaringen is een overzicht opgenomen met de affiliaties (de organisatie of instelling en plaats van werkzaamheden) van de leden van de projectgroep.
Autoriserende partijen
De volgende partijen hebben deze module geautoriseerd of geaccordeerd:
- Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF);
- Vereniging van Oefentherapeuten (VvO);
- Nederlandse Health Professionals in de Reumatologie (NHPR);
- Nederlandse Vereniging Reumatologie (NVR);
- Reuma Nederland;
- Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG);
- Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN).
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) neemt de handreiking ter kennisgeving aan, gezien het beperkte raakvlak met de huisartsgeneeskundige zorg.
Geldigheid en onderhoudsprocedure
Publicatiedatum: 16-9-2025
Laatst beoordeeld: 16-9-2025
Laatst geautoriseerd: 16-9-2025
Financiering
De ontwikkeling van de KNGF-handreiking wordt gefinancierd vanuit eigen financiële middelen van het KNGF en bijdragen van de VvO en ReumaNederland.
Toepassing van de KNGF-richtlijnenmethodiek in de KNGF-handreiking.
De ontwikkeling van deze module heeft zo veel mogelijk plaatsgevonden volgens de KNGF-richtlijnenmethodiek (Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie, 2024). Deze methodiek is gebaseerd op het AGREE II-instrument en de AQUA-leidraad (Brouwers, 2010; Zorginstituut Nederland, 2021). Binnen de KNGF-richtlijnenmethodiek wordt gebruikgemaakt van GRADE voor de beoordeling van de bewijskracht en voor het proces van ‘evidence to decision’ (Alonso-Coello, 2016a,b; Andrews, 2013; Atkins, 2004). Een beschrijving van waar een KNGF-handreiking afwijkt van een KNGF-richtlijn en waarom er wordt gekozen voor een KNGF-handreiking is te vinden in het document ‘Beleidskader Overige KNGF evidence-based producten 2023’.