Benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD) (2020)

Aanbeveling voor de fysiotherapeut

Benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD) is kortdurende, positieafhankelijke draaiduizeligheid, die wordt uitgelokt door een standsverandering van het hoofd ten opzichte van de zwaartekrachtsvector. Hoewel goedaardig, heeft niet gediagnosticeerde en onbehandelde BPPD een negatieve invloed op het functioneren, resulterend in werkverzuim, de gezondheid en kwaliteit van leven van een persoon.

BPPD komt voor in drie varianten:

• BPPD van het onderste (posterieure) semicirculaire kanaal (p-BPPD); dit is de meest voorkomende vorm van BPPD (85-95%)
• BPPD van het horizontale semicirculaire kanaal (h-BPPD); deze vorm komt minder vaak voor (5-15%)
• BPPD van het voorste (anterieure) kanaal (a-BPPD); dit is een zeer zeldzame vorm.

Ondanks weinig wetenschappelijk bewijs, wordt er wereldwijd vanuit gegaan dat BPPD meestal wordt veroorzaakt door canalolithiasis en cupulolithiasis. Gruis (waarschijnlijk gefragmenteerde otoconiën die het kanaal binnenkomen) blijft respectievelijk steken en veroorzaakt veranderingen in de massatraagheid in het kanaal of blijft vastzitten op de cupula. Dit leidt tot een nystagmus en vertigo bij standsveranderingen van het kanaal ten opzichte van de zwaartekracht.

Het is nog onduidelijk wat de primaire oorzaak is van het ontstaan van gruis in de kanalen of het ontstaan van neerslag op de cupula. Veelvuldig genoemde mogelijke oorzaken zijn: hoofdtrauma, lange bedrust, storingen in het Ca++ metabolisme, ziekte van het labyrinth.

Aanbevelingen

Kortdurende duizeligheid die wordt uitgelokt door veranderingen van positie van het hoofd, zonder neurologische verschijnselen, kan duiden op BPPD.

Diagnostiek

Om BPPD te diagnosticeren en onderscheid te maken in BPPD-variant, dient gestart te worden met de Dix-Hallpike (opent in nieuw tabblad) test. Is deze positief, en wordt hierbij draaiduizeligheid met nystagmus opgewerkt, kan de diagnose BPPD van het onderste kanaal (p-BPPD) gesteld worden.

Wanneer de patiënt een anamnese heeft die past bij BPPD, maar de Dix-Hallpike is negatief, moet een BPPD van het horizontale kanaal (h-BPPD) worden overwogen en een Supine Roll test worden gedaan.

De diagnose BPPD van het voorste kanaal (a-BPPD) wordt gesteld wanneer draaiduizeligheid met downbeat nystagmus wordt opgewekt door de Dix-Hallpike test.

Repositiemanoeuvres

Canalith repositiemanoeuvres kunnen zorgen voor een aanzienlijke vermindering van de duizeligheidssymptomen bij mensen met BPPD. De effectiviteit van de Epley- en Semontmanoeuvre bij BPPD van het onderste kanaal (p-BPPD) is bekend. Sinds 2011 zijn er nieuwe repositiemanoeuvres beschikbaar, zowel voor BPPD van het onderste als het horizontale kanaal en is er meer bekend over de behandeling van BPPD van het horizontale kanaal (h-BPPD). Specifiek voor h-BPPD, wordt onderscheid gemaakt tussen de geotrope en apogeotrope vorm (afhankelijk van de richting van de nystagmus tijdens de zogenaamde ‘supine roll test’) en hangt de behandeling af van het gevonden type.

Repositiemanoeuvres per variant van BPPD

BPPD van het onderste kanaal dient behandeld te worden met een Epley (opent in nieuw tabblad)– of Semont (opent in nieuw tabblad)maoeuvre.

Het manoeuvre dient bij voorkeur door een arts of specifiek daartoe geschoold persoon, zoals een fysiotherapeut, te worden uitgevoerd. Het wordt afgeraden de patiënt zelf het manoeuvre te laten uitvoeren.

BPPD van het horizontale kanaal, de geotrope variant, dient behandeld te worden met een Gufoni (opent in nieuw tabblad)manoeuvre of Barbecuemanoeuvre (Lempert (opent in nieuw tabblad)). Ook deze manoeuvres dienen door een zorgprofessional te worden uitgevoerd.

Een patiënt met een verdenking op BPPD van het horizontale kanaal, de apogeotrope variant, dient naar een expertisecentrum of collega met veel ervaring in de behandeling van BPPD te worden verwezen.

Patiënten met een verdenking op BPPD van het voorste kanaal dienen verwezen te worden naar een expertisecentrum of collega met veel ervaring in de behandeling van BPPD.